دود سفید از مذاکرات برجام بلند می‌شود؟
«سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رئیس هیأت ایرانی در نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور ایران و گروه ۱+۴ بعد از نشست امروز (جمعه) کمیسیون مشترک در وین در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما گفت: این کمیسیون مشترک تشکیل شد تا مذاکرات بین ایران و بقیه اعضای برجام درباره بازگشت ایران و آمریکا به تعهداتشان در برجام، لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا و بازگشت ایران به تعهدات برجامی خودش صورت بگیرد. وی یادآور شد: شکل کار این گونه بود که ما با اعضای برجام مذاکره می‌کردیم و آنها هم از مسیر دیگری با آمریکا به صورت جداگانه.
* چارچوب‌های اقداماتی که طرفین باید انجام دهند، الان یک مقدار روشن‌تر از گذشته شده
معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه دو گروه کاری در حوزه رفع تحریم‌ها و همچنین هسته‌ای ایجاد کردیم، اظهار داشت: دو گروه مباحث فشرده‌ای را در طول سه روز داشتند و مقدار زیادی می‌توان گفت کار را جلو بردند و چارچوب‌های اقداماتی که طرفین باید انجام دهند، الان یک مقدار روشن‌تر از گذشته شده و برخی از اقدامات الان صریحا معلوم است و اینکه طرفین چگونه باید اقدامات را انجام دهند، اینکه در یک مرحله باید باشد، اینها فعلا روشن شده و بحث شده است.
وی گفت: باید مقداری کار ادامه یابد تا لیست اقداماتی که هر طرف باید در یک مرحله انجام دهد، آماده شود و توافق درباره آن صورت بگیرد و اطمینان حاصل کنیم که همه تحریم‌هایی که باید برداشته شود، برداشته شود.
عراقچی توضیح داد: منظورم از همه تحریم‌ها، همه تحریم‌هایی است که آمریکا طبق برجام موظف است آنها را بردارد و همه تحریم‌هایی که در طول چهار سال گذشته در دوره ترامپ گذاشته شده همه اینها باید به صورت کامل لغو شود.
* در مسیر قرار گرفتیم، ولی مسیر پیش رو پر از سنگلاخ و مشکل است
این دیپلمات ارشد ایرانی گفت: هفته پرکاری بود و رایزنی‌های مستمر بین همه طرف‌ها جریان داشت. با سه کشور اروپایی به صورت جداگانه و با روسیه و چین ملاقات‌های دوجانبه داشتیم و اینها خیلی کمک کرد بحث‌ها جلو برود.
عراقچی اضافه کرد: در مسیر قرار گرفتیم، ولی مسیر پیش رو پر از سنگلاخ و مشکل است و کار زیادی می‌برد که احتیاج به اراده سیاسی قوی در سمت آمریکا دارد که تصمیم بگیرد همه تحریم‌هایش را بردارد و امیدواریم که به نتیجه برسیم.
معاون وزیر خارجه بیان کرد: قرار ما بر این شد هیأت‌ها چند روزی به پایتخت‌هایشان برای رایزنی‌ها و مشورت‌های بیشتر برگردند و احتمالا چهارشنبه آینده مجددا نشست را با حضور ایران و ۱+۴ از سر خواهیم گرفت. چهارشنبه کار را شروع می‌کنیم و بستگی به پیشرفت کار تصمیم خواهیم گرفت تا چند روز ادامه یابد.
* مشکلات زیادی سر راه وجود دارد، ولی ناامید نیستیم
عراقچی در پیش بینی از اقدامات طرف مقابل اظهار داشت: همین که در این شرایط سخت کرونا که وین در قرنطینه کامل است، این کشورها به وین آمده و با ترتیبات و پروتکل های خاص بهداشتی برای چنین بحث مهمی جمع شدند، نشانگر جدیت کشورهای عضو برجام است برای اینکه برجام را مجددا احیا کنند. این روحیه مثبت و جدیت را در اعضای برجام دیدیم و آنچه آنها در مذاکرات نشان دادند در همین جهت است.
وی عنوان کرد: فضای مذاکرات، مثبت و سازنده است. تا الان مقداری مسیر را به جلو رفتیم، ولی این‌گونه نیست که بگوییم حتما این مسیر به انتها می‌رسد، مشکلات زیادی سر راه وجود دارد، ولی ناامید نیستیم.
* همه تحریم‌ها باید برداشته شود
عباس عراقچی در ادامه این گفت‌وگو اظهار داشت: هر طرف مواضع خودش را دارد، اگر این مواضع با هم انطباق داشت، خیلی نیازی به این همه مذاکره و گفت‌وگو نبود. تفاوت‌هایی بین مواضع طرفین وجود دارد و این طبیعت هر مذاکره‌ای است.
این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: مذاکره باعث می‌شود این مواضع به هم نزدیکتر شود و خواسته‌های ما تامین شود و خواسته‌های طرف مقابل هم که مربوط به بازگشت ایران به برجام می‌شود، تامین شود.
عراقچی اضافه کرد: کار ما نزدیک کردن مواضع طرفین است و طبیعی است این کار سختی است و زمان می‌برد و هر کسی بر خواسته‌ها و مواضع خودش پافشاری می‌کند.
وی گفت: آنچه به ما مربوط می‌شود این است که همه تحریم‌ها باید برداشته شود، همه تحریم‌هایی که در دوران ترامپ گذاشته شده و همه تحریم‌هایی که باید براساس برجام برداشته شود. مجموع اینها اگر برداشته شود، خواسته‌های ما تامین خواهد شد و مسیر برای بازگشت به برجام باز می‌شود.
* برداشت ایران از لغو کامل تحریم‌ها
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در پاسخ به این سؤال که تعبیر شما درباره لغو کامل تحریم‌ها چیست؟ اظهار داشت: لغو کامل تحریم‌ها از نظر ما یعنی همه تحریم‌هایی که در برجام به آنها اشاره شده و باید طبق برجام برداشته شود و همه تحریم‌هایی که در چهار سال گذشته در دوران ترامپ گذاشته شده است.
رئیس هیأت ایرانی در نشست کمیسیون مشترک برجام خاطرنشان کرد: اینها مجموعه تحریم‌هایی است که از نظر ما باید برداشته شود، تمام تحریم‌ها در چهار سال گذشته به نوعی به خاطر برجام بوده است. دولت قبلی آمریکا برای اینکه برجام را از بین ببرد و به خیال خودشان به توافق بهتری برسند، مجموعه‌ای از تحریم‌ها را تحت عناوین مختلف به ایران تحمیل کردند. همه اینها باید به نوعی برگردد چون همه اینها به نوعی به برجام مربوط بوده است. این برداشتی که است که از لغو همه تحریم‌ها داریم و طبیعتا در همین جهت هم حرکت خواهیم کرد.
* اتکای ما به سه کشور، چین، روسیه و اتحادیه اروپا نیست که اینها کار را انجام دهند
عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا اروپایی‌ها در خواسته‌هایی که ایران مطرح کرده همراه با ایران بوده‌اند؟ اظهار داشت: همه اعضای برجام، چین، روسیه، سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا که نقش هماهنگ کننده دارد، از بازگشت هر دو طرف به برجام حمایت می‌کنند. یعنی هم از اینکه ایران به تعهدات کاملش برگردد و هم آمریکا به تعهدات کاملش برگردد، آنها حمایت می‌کنند و سعی می‌کنند نقش مثبتی را این وسط ایفا کنند، بعضی از این کشورها بیشتر و برخی از این کشورها کمتر.
وی گفت: هر چقدر اینها در مسیر یک توافق معقول حرکت کرده و کمک کنند به اینکه خواسته‌های ما برآورده شود، طبیعی است با آنها به رایزنی‌ها و مشورت‌های خود ادامه می‌دهیم. ولی اتکای ما به آنها نیست. اتکای ما به سه کشور، چین، روسیه و اتحادیه اروپا نیست که اینها کار را انجام دهند. ما نظرات خود را بیان و با منطق بیان می‌کنیم و محکم پشت نظرات ایستاده‌ایم و مذاکرات را تا جایی که نظرات ما تامین شود، ادامه خواهیم داد.
مذاکره قطر و آمریکا درباره ایران
وزرای خارجه قطر و آمریکا در این تماس تلفنی درباره عراق، افغانستان و ایران گفت‌وگو کردند. وزیر خارجه قطر چند روز پیش در مصاحبه‌ای گفته بود: «خواهان بازگشت آمریکا و ایران به توافق هسته‌ای و سپس شکل دادن به اساس و پایه گفت‌وگوهای منطقه‌ای میان ایران و کشورهای منطقه هستیم… ما در ارتباط مستمر با دولت ایران هستیم و رایزنی‌ها میان دو کشور چه برای ایجاد یک فضای مثبت در راستای بازگشت به توافق هسته‌ای و همچنین آغاز گفت‌وگوهای منطقه‌ای ادامه دارد و لزوم گفت‌وگوهای منطقه‌ای مسأله‌ای است که امیر قطر بارها در نشست‌های جهانی بر اهمیت آن تأکید کرده است.»
وزیر خارجه قطر سپس گفت که طرف ایرانی واکنش مثبتی به آغاز گفت‌وگوهای منطقه‌ای نشان داده است، اما در خصوص مسأله هسته‌ای هنوز مقدمات و امور در این خصوص آماده نیستند.
مذاکرات پیچیده و سخت است
خبرنگار وال‌استریت ژورنال در پیامی در توییتر نوشت که یک مقام ارشد اروپایی درباره مذاکرات با ایران گفت: «حس مشترکی درباره فوریت بازگرداندن برنامه جامع اقدام مشترک به مسیر وجود دارد. نمایندگان با حسن نیت به وین آمدند و رایزنی‌هایی که این هفته انجام شد دلگرم کننده بود. اینها، همه را یک گام به هدف اصلی نزدیکتر کرد اما گام‌های بسیار دیگری پیش رو قرار دارد».
خبرنگار وال‌استریت ژورنال در ادامه نقل قول از مقام ارشد اروپایی نوشت: «این فرایندی کاملا پیچیده اما ضروری است. باید درباره اقداماتی که اتخاد شود و همچنین درباره چیزهایی که نیاز است تا به اجرای کامل و موثر توافق بازگشت، شفافیت ایجاد شود. این مدتی طول خواهد کشید».
دومین جلسه حضوری نشست کمیسیون مشترک برجام که از روز سه شنبه ۱۷ فروردین ماه در وین از سر گرفته شده بود، امروز جمعه ۲۰ فروردین برگزار شد و بعد از حدود یک ساعت و نیم پایان یافت. ارائه گزارش رایزنی‌های فنی صورت گرفته در جلسات گروه‌های کارشناسی «لغو تحریم“ و «هسته‌ای» مهمترین دستورکار نشست امروز بود.
در نشست امروز، نمایندگان اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده های جلسات کارشناسی، نتیجه رایزنی‌های کارشناسان ایران و کشورهای ۱+۴ را به اعضای کمیسیون مشترک گزارش کردند.
طرح توافقی مبتنی بر رفع همزمان کل تحریم ها و بازگشت همزمان ایران به کل تعهدات او در برجام است. کیودو می‌گوید بر این چارچوب در ملاقات فرانکفورت قبل از وین توافق شده و مشکل فقط پیچیدگی‌های فنی و عملیاتی اجرای این پیشنهاد است. اساس طرح مورد بحث اینست که اعلامیه الغای کل تحریم های هسته ای ایران در روزی معین و اعلامیه بازگشت ایران به کل تعهدات، روز بعد از آن صادر گردد.
هشدار ظریف به آمریکا
وزیر خارجه کشورمان پس از پایان جلسه کمیسیون نشست برجام با تاکید بر اینکه ایران مسیری منطقی برای پایبندی کامل به برجام ارائه می‌کند؛هشدار کرد که تحریم ها تحت هر نام و عنوانی باید لغو شود.محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در توئیتی نوشت: «ایران مسیری منطقی برای پایبندی کامل به برجام ارائه می‌کند:
⁃ ایالات متحده – که این بحران را موجب شده – باید ابتدا به پایبندی کامل بازگردد؛
⁃ ایران پس از راستی‌آزمایی سریع، اقدام متقابل خواهد کرد؛
⁃ تمامی تحریم‌های ترامپ، ضدبرجام بودند و باید رفع شوند – بدون توجه به تمایزات و نام گذاری‌های بی منطق و خوسرانه تحریم ها.
مفید و نتیجه بخش
انریکه مورا هماهنگ کننده نشست کمیسیون مشترک برجام روز جمعه با صدور بیانیه‌ای مذاکرات تخصصی درباره رفع تحریم‌ها و اجرای توافق هسته‌ای ایران را مفید و نتیجه بخش خواند. در این بیانیه که یک نسخه آن در تارنمای سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا منتشر شد آمده است: نشست کمیسیون مشترک برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در روز جمعه، ۹ آوریل (برابر با ۲۰ فروردین ۱۴۰۰) بصورت حضوری از سر گرفته شد. کمیسیون مشترک مسئولیت نظارت بر برجام را بر عهده دارد.
کمیسیون مشترک به ریاست معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپایی انریکه مورا، از جانب نماینده عالی اتحادیه جوزپ بورل برگزار شد و نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا و ایران حضور داشتند.
اعضا، بحث‌هایی که در سطوح مختلف کمیسیون مشترک در خصوص بازگشت احتمالی امریکا به برجام صورت گرفته را مورد ارزیابی قرار داده و سازوکارها جهت تضمین بازگشت به برجام و اجرای موثر آن را به بحث گذاشتند. دو گروه کارشناسی رفع تحریم و اجرای ترتیبات هسته ای اقدامات خود را به اطلاع کمیسیون مشترک رسانده و اعضا تبادل نظرهای سازنده و نتیجه محور را مد نظر قرار دادند.
با توجه به بیانیه مشترک وزرای امور خارجه عضو برجام در مورخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۰ اعضا بر اراده خود جهت پیگیری تلاش های دیپلماتیک مشترک موجود تاکید کردند .
هماهنگ کننده به تماس های جداگانه خود با همه اعضای برجام و با ایالات متحده ادامه خواهد داد.
کمیسیون مشترک گروه های کارشناسی را موظف نمود تا اقدامات خود را ادامه دهند و توافق کرد تا طی هفته آتی در وین مجددا تشکیل جلسه دهد.
