چالش سهامداران و دخالت دولت

به عنوان کسی که در این یک سال فرصت پیدا کرد تا بحث‌های حول بازار سهام در ایران را از دور تماشا کنه، به نظرم دو دیدگاه نسبتا متمایز قابل مشاهده است:

۱) دید بخش حقیقی: در این نگاه، بازار ثانویه فقط آیینه بخش حقیقی اقتصاد و محلی برای خرید و فروش ادعاها (Claims) روی ارزش‌افزوده تولید شده در بخش حقیقی است و از خودش ماهیت مستقلی برای تولید ارزش افزوده جدید نداره.

۲) دید بازار ثانویه (یا شاید بگیم معامله‌گران) که معتقده خود بازار ثانویه یک بخش مستقل از اقتصاده و در داخل خودش به صورت قایم به ذات ارزش افزوده جدید خلق می‌کنه و افراد را ثروت‌مند می‌کنه!

طبعا پیامدهای سیاستی و تحلیلی این دو نگاه کاملا با هم فرق داره: در رویکرد بخش حقیقی (یا بازار اولیه)، مجموعه بازار ثانویه و بالا و پایین رفتن قیمت‌ها در آن یک اتفاق «تبعی» و کمابیش مثل یک سایه است. در «کلیت» این بازار نه ثروت جدیدی خلق می‌شه و نه ثروت خاصی از بین می‌ره.

البته در داخل بازار ثانویه «بازتوزیع» بین فعالان مختلف بازار اتفاق می‌افته، یعنی یک عده معامله‌گر برنده و یک بازنده هستند که این توزیع برنده و بازنده بودن بین افراد می‌تونه در هر لحظه باشه یا روی بازه‌های زمانی (در برخی ماه‌ها اکثرا برنده و در برخی ماه‌ها اکثرا بازنده

حالا تو بازار ایران یک بازی‌گر اضافه هم هست به اسم دولت که به جای این که صرفا تنظیم‌گیر و ناظر بازی منصفانه باشه، خودش یک بازی‌گر اصلی است و در بازار سود می‌کنه یا زمان ورود و خروج به بازار را انتخاب می‌کنه و … وجود این بازی‌گر اضافه و با قدرت نامتقارن باعث می‌شه قضیه یک درجه پیچیده‌تر بشه چون بازتوزیع سود و زیان بین بازی‌گران داخل بازار ثانویه از یک حالت منصفانه خارج بشه. رابطه جمع صفر بین بازی‌گران بازار ثانویه و بقیه جامعه هم حتی پیچیده‌تر شده: دوره‌هایی از سود زیاد مستقل از بازده بخش حقیقی جامعه و دوره‌هایی از زیان شدید، مستقل از نرخ تورم که هر دو دوره صعود و نزول شدید هم تا حد خوبی به خاطر سیاست‌های دولت (مثل دست‌کاری شدید نرخ بهره در هر دو جهت، ورود و خروج پول حقیقی، عرضه قطره‌چکانی و آبشاری سهام جدید و …) رخ داده است. به نظرم مجموعه فعالان بازار ثانویه، در قدم اول باید به یک درک و تصویر روشن از رابطه این بخش با بخش حقیقی اقتصاد برسند تا بعد بتونند خواسته‌های روشن و منسجمی را شکل بدهند. چیزی که من در بحث‌ها می‌بینم یک رفت و برگشت و چرخیدن بین دو تا روی‌کردی است که در اول توضیح دادم./ منبع: توییتر حامد قدوسی